Жасөспірім. Өсудегі қиындықтар. 1 бөлім

2024 Автор: Harry Day | [email protected]. Соңғы өзгертілген: 2023-12-17 15:48

Жасөспірім болу қандай қиын! Жасөспірімнің ата -анасы болу қандай қиын! Біздің көпшілігіміз осы жолдан өттік, ал енді біреулер қазір осы жолмен жүреді, кейде жол айрығына тоқтайды. «Жолдардағы жолдың айрығында пайғамбарлық тас жатыр және оның үстінде:« Сіз оңға қарай жүресіз - сіз жылқыдан айырыласыз, өзіңізді құтқарасыз; солға барсаңыз - өзіңізді жоғалтасыз., сіз өз атыңызды құтқарасыз; дәл сол тас болып шықты, бірақ жоқ, біз өзіміз өсіп келе жатқан балаларымызға жол іздеп, жаңа жолмен жүруіміз керек.

Он алты жасар ұлдың анасы ретінде, егер мен психолог мамандығын игеру кезінде алған білімім болмаса, мен ақылға сыймайтын сияқты едім. Десе де, өсудің күрделілігімен бетпе -бет келген кезде қорқыныш, шешімсіздік пен ашуланшақтық болады.

Бұл басылымда мен сіздермен көптеген кітаптар мен басылымдарды оқуға, ұлымды және оның достарын бақылауға, жасөспірімдермен және олардың ата -аналарымен әңгімелесуге және өз сезіміме негізделген жасөспірімдермен қарым -қатынас жасаудың жеке тәжірибесімен бөліскім келеді.

Мен жасөспіріммен физиологиялық деңгейде болатын процестерді және ол бір мезгілде қандай қиындықтарды бастан өткеретінін, жасөспірімнің мінез -құлқы қалай өзгеретінін және бұл өзгерістер неге негізделгенін сипаттауға тырысамын. Біз жасөспіріммен ортақ тіл табуға көмектесетін бірнеше ережелерді талқылайтын боламыз. Әрине, егер жағдай тығырыққа тірелген болса, біз іс -қимыл жоспарын әзірлейміз.

Сонымен, сіздің балаңыз өсіп келеді. Ал адам екі процесс біріккенде ересек болады: физикалық даму (жыныстық жетілу) және психологиялық жетілу (мінез -құлықтың қалыптасуы). Бұл процестердің өзара байланысы және олардың синхрондылығы жасөспірімнің қалай өтетініне және қай жасөспірімнің ересек болып шығуына әсер етеді.

Жыныстық жетілу … Мұның бәрі ми жасушалары шығаратын гормондардың комбинациясын шығарудан басталады, бұл кейіннен жыныстық гормондардың бөлінуін тудырады. Бұл жыныс мүшелерінің дамуына, дененің физикалық дамуына және мидың кейбір аймақтарының өзгеруіне әкеледі. Содан кейін ойыншықтар үлкен қораптарға жиналып, шатырға қоныс аударылады немесе кіші балаларға беріледі. Олардың орнын рок -топтардың немесе ерекше сұлулық поп -жұлдыздарының плакаттары алады. Сонымен қатар, жасөспірімдердің ойы сыртқы келбет пен жыныстық қатынас туралы сұрақтарды ала бастайды. Ал, өкінішке орай, дәл осы кезде қолдар мен аяқтар ұзын, арық және қандай да бір түрде бөтен болып, беті безеулермен жабылады. Бірақ бұл бәрі емес - бұлшықеттер сүйектердің тез өсуіне ілесе алмайды, физикалық шаршау осыдан сезіледі. «Сіздердің барлығыңыз диванға жатасыздар, мен іспен айналысатын едім», - деп біз оларға айтамыз.

Бөлек тақырып - секс. Менің жағдайда бұл оңайырақ болды - менің ұлым ол кезде биомедициналық сыныпта болды. Бірақ, сеніңіз, мен кездейсоқ баламның сыныптасынан телефонына SMS түскенін көргенде: «… менің 12 аптам бар, әрі қарай не істеуім керек?» - жүрегім бір сәтке тоқтап қалды. Анықталғандай, олар ұрықтың дамуын зерттеген және әр оқушы фильмде белгілі бір даму кезеңін дыбыссыз айтуға, ал ұлына дыбысты өңдеуге және қосуға тура келген. Бірақ мен бұл секундтарды және не болғанын түсінген кездегі қуанышты жағдайды ешқашан ұмытпаймын. Сондықтан балаларыңызбен жыныстық қатынас туралы сөйлесіңіз. Кез келген сұрақ оңай шешіледі, егер сіз бұл туралы және жыныстық қатынас туралы айтсаңыз. Сіз өзіңіздің балаңызға жыныстық қатынас тақырыбында кім білім беру бағдарламасын жүргізетінін өзіңіз шешуіңіз керек - өзіңіз, ұлыңыздың достары немесе қызыңыздың жігіті?

Жыныстық жетілу - бұл керемет физикалық, эмоционалды және психологиялық өзгерістер кезеңі. Жасөспірімдерге осы өзгерістерге бейімделу, осы кезеңде өте маңызды құрдастарымен қарым -қатынасты сақтау, мектепке бару, ата -аналармен әрдайым қарапайым қарым -қатынасты сақтау, алғашқы махаббатқа тап болу керек - осының бәрі нәзік және толық қалыптаспаған денеге үлкен жүктеме.. Осыны қарастырып, жақын болуға және толерантты болуға тырысыңыз.

Бірақ жыныстық жетілудің басталуы мен психологиялық жетілудің басталуы арасындағы аралықтың ұлғаюы нәтижесінде ертерек жыныстық жетілуге бейімділіктің болуы өте маңызды. Көп нәрсе өте ерте - бұл мәселе.

Психологиялық жетілу … Бұл бөлім миға бағытталған. Мәселе мынада, жасөспірімдер өздерінің ақыл -ойларын толық пайдаланбайды. Мүмкін, көпшілік жасөспірімдердің кейде асығыс, кейде ашық ақымақтық әрекеттерге баратынын байқаған шығар. Олар ересек адам мың рет ойлайтын қауіптен қорқады.

Тіпті жасөспірімдер өте әсерлі және жиі көңіл -күйлері нашар, олардың эмоциялары кестеден тыс. Бұл жастағы жастар мен қыздар сөздері мен іс -әрекеттерінде өте қатал болуы мүмкін, сонымен қатар олар қорықпай алкоголь мен есірткі қолдануға тырысады.

Жасөспірімдер дұрыс шешім қабылдай алмайтын сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ ол олай емес. Олар берілген, дерексіз жағдайларда шешім қабылдауда өте жақсы және саналы таңдау жасауға қабілетті. Неліктен олар нақты өмірде сақтықтан алыс?

Мен адам анатомиясын қайта жазбай, жасөспірімнің басында не болып жатқанын қарапайым түрде түсіндіруге тырысамын.

Сонымен, ми қыртысы (суретті қараңыз) - бұл жерде ең қиын жұмыс жасалады. Қабық ойлауға жауап береді және біз сезінетін, еститін, көрген, иіс сезетіндер туралы ақпаратты өңдейді. Жер қыртысының астындағы қабаттар аштық, шөлдеу, жыныстық қатынас, эмоциялар сияқты негізгі сезімдерге жауап береді. Мысалы, мидың сол және оң жарты шарларын байланыстыратын және талшықтар шоғыры болып табылатын мидың маңызды бөлігін корпус -каллозум деп атайды. Немесе интуицияға жауап беретін және эмоционалды тәжірибені өңдейтін бөлік амигдала деп аталады.

Жалғастыр. Префронтальды қыртыс - ми қыртысының бөлімі - адамға эмоцияны қабылдауға, салдарын түсінуге және ережелерді меңгеруге көмектеседі. Ал жасөспірім миының бұл бөлігінде байланыстарды ауыстырудың зорлық -зомбылық процестері жүреді - жаңа байланыстар өседі және күшейеді, ал пайдаланылмаған байланыстар үзіледі. Және бұл процестер жасөспірімнің мінез -құлқынан қатты көрінеді. Ал егер префронтальды қыртыстың әлі де дамып келе жатқанын және жиырма жасқа дейін толық жұмыс жасамайтынын ескеретін болсақ, жасөспірімдердің проблемаларының негізі себеп-салдарлық қатынастарды түсінбеу екендігі белгілі болады- шешімдердің немесе олардың әрекеттерінің салдарын түсінбеу, ережелерді сақтай алмау.

миндалевидное тело – этот отдел играет основную роль в процессе распознавания эмоций на лицах других людей – радость, печаль, испуг и т.д. так же миндалины напрямую влияют на поведение человека в стрессовых ситуациях, так называемое, эмоциональное реагирование. миндалевидное тело должно взаимодействовать с префронтальной корой головного мозга для распознавания эмоций. но, поскольку все эти отделы головного мозга у подростков еще формируются, они склонны ошибаться в своих выводах.

чуть выше я упоминала о мозолистом теле – большом пучке волокон, соединяющем левое и правое полушария мозга. так вот, мозолистое тело почти полностью состоит из белого вещества – миелина. это жирное вещество, которое защищает нервные клетки подобно изоляции в электрическом проводе. нервные импульсы проходят по нервным клеткам как ток по проводам, и миелин повышает эффективность передачи нервных импульсов, не допуская утечки. к всеобщему сожалению, процесс формирования белого вещества заканчивается только к тридцати годам, соответственно у подростков «проводка» находится в плачевном состоянии, что существенно затрудняет мыслительные процессы.

как пример работы мозга подростка, можно рассмотреть один интересный эксперимент. ни для кого не секрет, что когда дело касается риска, подростки принимают не самое лучшее решение, особенно, когда действовать нужно быстро. эксперимент заключается в следующем: подросткам и взрослым показывали простые предложения и просили нажимать одну кнопку, если предложение было рискованным (например, плавание в бассейне с акулой), и другую кнопку, если предложение было безопасное. на безопасное предложение и взрослые и подростки реагировали с одинаковой скоростью. а вот при наличии риска подростки реагировали заметно дольше. радует то, что они тоже считали купание с акулой плохой затеей, но решение принимали медленнее. изображение мрт при эксперименте показало, что взрослые использовали те участки мозга, которые отвечают за представление о возможных последствиях, а у подростков были задействованы участки мозга, отвечающие за способность к рассуждению. таким образом подростки, проигрывали ситуацию, разбивая ее на этапы, и приходили к верному решению. но для правильного решения потребовалось больше времени, которого в реальной жизни может не быть. и вот тут-то все решают эмоции, а такие факторы, как наличие друзей, боязнь выглядеть слабаком, алкогольное опьянение и т.п. усугубляют ситуацию.

прочитав об этом эксперименте, я не очень-то поверила, что 9-11-летние парни (каковыми на тот момент были мой сын и его друзья) могут, вообще, думать над таким предложением. они должны ответить моментально, о чем тут думать?! – я была просто уверена в этом. и каково же было мое изумление, когда эти достаточно успешные в учебе и спорте, самостоятельные ребята, прервав игру в мафию, изумленно глядя на меня задумались. ни один, вы понимаете(!), ни один из четверых не ответил отказом! подумав немного, они стали задавать вопросы: крупная ли акула, какой породы, каков размер бассейна, одна ли акула или несколько и прочее… и дальше – внимание! – их ответы: «а что, можно, наверно, уплыть?», «может она не опасная, разные бывают», «я бы поплавал, если мне дадут гарантию, что она меня не съест…».

«но, сынок, гарантию тебе может дать только сама акула!» да, да, гарантий захотел мой сын. после долгих рассуждение, было принято решение – плавать с акулой не будем! я облегченно вздохнула. но, если бы бассейн с акулой был рядом, все могло бы закончиться по другому.

и еще один не маловажный момент, который часто становится камнем преткновения в ссорах с подростками. «он спит целыми днями. ложится под утро, а в школу его не добудишься» - правда, знакомое высказывание. что происходит? это лень, или есть еще причины?

выше, когда мы говорили о половой зрелости, гормонах роста и половых гормонах, речь шла о физическом развитии подростка. но, половые гормоны – тестостерон и эстроген – так же влияют и на мозг, вернее на ту его часть, которая контролирует выработку серотонина. серотонин не только способствует хорошему настроению, но и воздействует на биологические часы организма, управляемые гормонами. а переизбыток гормонов и вовсе сбивает биологические часы. но ничего не поделаешь – эти изменения просто нужно пережить.

я надеюсь информация, которую я изложила в данной статье, поможет вам понять, что движет подростками, когда они думают, совершают поступки и принимают решения. иногда они будут вести себя обдуманно, как взрослые, но так будет не всегда. подростки изучают мир, набивают шишки, портят нам нервы, но, что делать, это все неизбежная часть взросления.

(продолжение в следующей публикации)

спасибо за внимание к статье.

всего лучшего!